Mantıksal programlama veya kısıt mantık programlaması olarak da adlandırılan ilişkisel programlama, nesneler ve değerler arasındaki ilişkileri belirleyerek sorunları çözmeye odaklanan hesaplamalı bir paradigmadır. Bu yaklaşım, öncelikle problem çözmeye yönelik bir dizi adımın yürütülmesine odaklanan prosedürel veya işlevsel programlama gibi diğer programlama paradigmalarından farklıdır. İlişkisel programlamada vurgu, varlıklar arasında geçerli olan ilişkilerin veya kısıtlamaların (mantıksal, matematiksel veya başka türlü) tanımlanmasıdır. Amaç, istenen sorunu çözmek için bu ilişkilerden bilgi çıkarmak veya sonuç çıkarmaktır.
Programlama paradigmaları bağlamında, ilişkisel programlama bildirimsel bir stil benimser - programcı, açık kontrol akışı yapılarını veya adım adım talimatları belirtmeden çözülecek sorunu tanımlar. Bu yüksek düzeyde soyutlama ve ifade gücü, ilişkisel programlamanın karmaşık sorunları kısa ve öz ve zarif bir şekilde modellemesine olanak tanır. Sorun tanımını gerçek çözüm üretiminden ayırarak, çözümlerin tekdüze ve kapsamlı bir şekilde akıl yürütmesini, optimizasyonunu ve doğrulanmasını sağlar.
En popüler ilişkisel programlama dillerinden biri, biçimsel mantığa ve birleştirmeye dayanan Prolog'dur. Prolog, ilişkileri modellemek ve akıl yürütmek için Horn cümleleri şeklinde ifade edilen bir dizi kural ve olgudan yararlanır. Bu ifade gücü, diğerlerinin yanı sıra sembolik hesaplama, doğal dil işleme, bilgi temsili ve akıl yürütme gibi karmaşık görevleri yerine getirmesine olanak tanır. Diğer ilişkisel programlama dilleri arasında Mercury, Oz ve Kısıtlama İşleme Kuralları (CHR) bulunur.
İlişkisel programlama, eksik veya belirsiz bilgi içeren, karmaşık çıkarım ve bilgi temsili gerektiren veya ilişkileri ifade etmeye yönelik doğal bir eğilime sahip olan sorunların çözümünde çeşitli avantajlar sunar. Faydaları şunları içerir:
- İfade Edilebilirlik: Güçlü soyutlamaları ve bildirimsel söz dizimi ile ilişkisel programlama, karmaşık sorunların, kuralların ve ilişkilerin kısa ve öz ve zarif bir şekilde kodlanmasını sağlar.
- Modülerlik ve Yeniden Kullanılabilirlik: Sorun tanımının uygulamadan ayrılması, modülerliği ve daha yüksek düzeyde yeniden kullanımı mümkün kılar; çünkü ortak modeller ve ilişkiler farklı sorun alanlarında tanımlanıp kullanılabilir.
- Çıkarım ve Akıl Yürütme: İlişkisel programlama dilleri, özellikle mantığa dayalı olanlar, eksik veya kısmen bilinen bilgilerin varlığında bile problem çözmeyi kolaylaştıran güçlü çıkarım ve akıl yürütme mekanizmalarını destekler.
- Optimizasyon: Bildirime dayalı problem formülasyonları genellikle optimizasyona uygundur, daha verimli ve etkili çözümlerin oluşturulmasına olanak tanır, kaynak kullanımını en aza indirir veya istenen kriterleri maksimuma çıkarır.
Ancak ilişkisel programlama aynı zamanda bazı zorluklar ve sınırlamalar da doğurur. Göze çarpan bir dezavantaj, öncelikle arama, çıkarım ve muhakeme mekanizmalarıyla ilişkili genel giderler nedeniyle, prosedürel veya işlevsel paradigmalarla karşılaştırıldığında genellikle daha düşük performansıdır . Bazı ilişkisel programlama dilleri aynı zamanda zorunlu veya durum bilgisi olan yapılar için sınırlı desteğe sahip olabilir, bu da onları belirli uygulama alanları için daha az uygun hale getirir veya ortak özellikleri uygulamak için geçici çözümler gerektirir.
Bu zorluklara rağmen ilişkisel programlama, diğerlerinin yanı sıra sembolik hesaplama, yapay zeka, bilgi temsili, planlama, kısıtlama çözme ve teorem kanıtlama gibi birçok alanda başarıyla uygulanmıştır. Dahası, ilişkisel programlamayı nesne yönelimli, işlevsel veya kısıtlamaya dayalı programlama gibi diğer paradigmalarla birleştiren hibrit programlama paradigmaları, sınırlamaların üstesinden gelmek ve uygulanabilirliği genişletmek için ortaya çıkmıştır.
Arka uç, web ve mobil uygulamalar oluşturmaya yönelik güçlü no-code bir platform olan AppMaster, görsel olarak tasarlanmış veri modelleri, iş süreçleri ve API ve WSS endpoints aracılığıyla hızlı, ölçeklenebilir ve uygun maliyetli geliştirmeyi kolaylaştırır. Sunucu odaklı yaklaşımı, teknoloji yığını ve uçtan uca çözüm üretme yetenekleri, onu uygulama geliştirme için kapsamlı bir platform haline getiriyor. İlişkisel programlama paradigması AppMaster temel odağı olmasa da, platform tarafından oluşturulan uygulamalar Postgresql gibi veritabanlarıyla etkileşime girebilir ve verileri etkili bir şekilde modellemek, depolamak ve işlemek için mevcut ilişkisel modellerden, kurallardan ve kısıtlamalardan yararlanabilir. Bu, AppMaster mevcut ilişkisel modellerle sorunsuz bir şekilde çalışmasına ve oluşturulan arka uç uygulamaları aracılığıyla ilişkisel programlamanın avantajlarını devralmasına olanak tanıyarak çok çeşitli müşteri ihtiyaçları için esnek ve genişletilebilir bir çözüm sunar.
Sonuç olarak ilişkisel programlama, varlıklar arasındaki ilişkileri modellemeye ve akıl yürütmeye odaklanan güçlü ve ifade edici bir programlama paradigmasıdır. Bildirimsel doğası, soyutlama yetenekleri ve yerleşik çıkarım ve akıl yürütme desteği, çözülmesi için karmaşık bilgi temsili, manipülasyon ve çıkarım gerektiren problemler için onu özellikle uygun hale getirir. İlişkisel programlamanın diğer paradigmalarla birleşimi ve AppMaster gibi platformlarla entegrasyonu, çeşitli uygulama geliştirme gereksinimleri için çok yönlü ve kapsamlı bir çözüm sağlar.
